پاسخ به شبهات غیر مقلدین درمورد تعویذات مولانا محمد عمر سربازی(رح)

بعضی افراد بر جناب مولانا محمد عمر رحمة الله علیه اعتراض می کنند که در کتاب تعویذات خود ندای غیر الله کرده و این شرک است. جناب مولانا درزمان حیات خود این مسأله را توضیح داده است که مطلقاً نمی توان آن را شرک قرار داد. اکنون جهت اطلاع از این مسأله وجواب آن، این سؤال با جواب از فتاوای منبع العلوم کوه ون نقل شده است و خدمت خوانندگان تقدیم می گردد، تا حکم این مسأله را دریافت کنند ودر دام افراد مغرض ودشمنان علمای ربانی واولیاء خدا گرفتار نگردند.   

یا جبرئیل و یا رسول الله گفتن مطلقا ممنوع نیست

الإستفتاء(9): بنده یک کتاب از کتابهای شما را گرفتم (شفاءالاسقام) که در آن خیلی تعویذات سود بخش موجود است و همچنین یک نقشه در آن دیدم که در آن یا جبرائیل یا میکائیل یا اسرافیل یا عزرائیل نوشته شده بود. و این کلمه ی یا در اول هر چهار اسم موجود بود. یکی از دوستان ما اعتراض کرد که این «یا» حرفی است از حروف نداء، و ندا وقتی صورت می گیرد که آن منادی موجود باشد، یا آواز را بشنود. پس در این کلمه اعتراض کرد که جبرئیل و ... موجود نیست پس چرا یا حرف ندا را بر جبرئیل و غیره ذکر کرده است. ما از جوابش قاصر ماندیم .لهذا این مسأله را برای ما واضح فرمائید، تا اشکال رفع گردد، شخص گوینده همچنین یا رسول الله گفتن را ناجایز می داند. 

الجواب و هو الهادی الی الصواب

اولاً: این شخص معترض اشتباه گفته است که «یا» حرف ندا مخصوص به آن وقت است که منادی در محل شنیدن صدا موجود باشد، چرا که نزد همه نحویها «یا» حرف ندا برای قریب و بعید هر دو بکار می رود . 

در شرح جامی می گوید: «حروف النداء (یا) اعمها استعمالاً لانها تستعمل لنداء القریب و البعید». (شرح جامی ص361). و بعید عام است از بعید موجود و غیر موجود.

ثانیاً: ندای یا رسول الله و یا جبرئیل و ... مطلقاً ممنوع نیست؛ چرا که در آن استغاثه بالذات نیست بلکه در این نداء تفصیل است. تفصیل آنرا در فتاوای دارالعلوم دیوبند ببینید، که می نویسد: «اصل اینست که یا رسول الله گفتن نه قطعاً جایز و نه مطلقاً ناجایز است، بلکه تفصیل مسأله چنین است که اگر یکی به این عقیده یا رسول الله گوید که آنحضرت صلی الله علیه و سلم آنجا موجود است یا حتما صدای او را می شنود، در اینصورت جایز نیست و بلکه یک نوع شرک است. چنانچه به طور تخیّل با خطاب شاعرانه و عاشقانه چنین بگوید، جایز است. چنانکه اهل بلاغت و معانی بیان کرده اند که بعضی اوقات می توان معدوم را موجود یا غائب را حاضر فرض کرد و مورد خطاب قرار داد. این یک نوع بلاغت است که در قرآن کریم نیز به کثرت وجود دارد و شعر و نظم بدون نکیر کسی، نزد تمام علماء جایز و بلکه مورد استفاده ی اجله ی علماء است. در این ندا در حقیقت هیچ عقیده یا چیزی دیگر دخالت ندارد، بلکه از آثار محبت است. به روی همین نکته است که بعضی چوبها و دیوارها را خطاب می کنند ویکی بلبل و قمری را: 

تو ای کبوتر بام حرم چه می دانی  *   زحال ما که جدا از حریم دلداریم

و یکی دیگر آهو را :

یالله یا ظبیات القاع قلن لنا   *   ألیلی منکن ام لیلی من البشر

در هر زمان نظایر این ندا بکثرت وجود دارد. به همین ترتیب اگر یکی بر مبنای شوق محبانه بی آنکه عقیده حضور و ناظر بودن غایبی را داشته باشد، او را خطاب کند، حَرَجی نیست. البته این درست است که چنانچه کسی یا رسول الله یا رسول الله را عبادت بداند و به طور وظیفه آن را ورد نماید، بدعت است و چیز بی معنایی هم است. بخلاف «یا الله» چون خود ذکر اسم ذات عبادت است؛ به هر صیغه و به هر صوت که باشد (فتاوای دار العلوم: 5و5/116، با ترجمه) .

و در کفایت المفتی می نویسد: «و الحق أن نداء النبی صلی الله علیه و سلم بقول قائل یا رسول الله و یا نبی الله و یا محمد و غیرها من الالفاظ قد یکون بمجرد الشوق لایقصد قائله اسماع المنادی و لایقصد سماعه و حضوره فهذا مما لا مضائقة فیه و قد یکون مع الصلوة و السلام کقوله یا رسول الله او الصلوة و السلام علیک یا رسول الله و یعتقد قائله ان هذا الکلام یصل الیه صلی الله علیه و سلم بواسطة الملائکة الذین یبلغونه عن أمته الصلوة والسلام و هذا ایضاً جایز لحدیث ورد فیه. وقد یکون باعتقاد أن الرسول صلی الله علیه وسلم یسمع خطاب کل واحد و یحضر کل مکان فهذا مما ردته النصوص القرآنیة و الحدیثیة و اجمعت الامة علی ان الرسول صلی الله علیه لایعلم الغیب الا ما علمه الله تعالی و من اعتقد ان الرسول صلی الله علیه و سلم کان یعلم الغیب فهو کافر». (کفایت المفتی، 1/176، العقائد فصل چهارم). و همچنین در کتاب مذکور می نویسد: «علاوه از صلاة و سلام، گفتن «یا رسول الله» با این اعتقاد که فرشته ها آن را به آن حضرت می رسانند جایز است ». (کفایت المفتی، 1/223 فصل دهم. کذا فی فتاوی رشیدیه ص66و 97 ، فتاوی امدادیه ، ص383 و 397) . 

ونیز درفتاوای دارالعلوم می نویسد: «در الفاظ «یا جبرئیل» و غیره اگر این عقیده باشدکه جبرئیل علیه السلام این آواز را شنیده و امداد می رساند، این عقیده شرک و حرام است و اگر صرفا به منظور تحصیل برکت نوشته است، حرجی نیست اما باز هم ترک استعمال چنین الفاظ موهم بهتر است». (فتاوای دار العلوم دیوبند(امداد المفتین) 7و8/244، با ترجمه) .

از این عبارت معلوم شد که آنچه از یا رسول الله و غیره که بریلوی ها و مبتدعین استعمال می کنند شرک و حرام است چرا که آنها آن را با اعتقاد حاضر و ناظر بودن آنحضرت کاربرد می کنند. و آنچه احقر نوشته ام محض برای تحصیل برکت است اما باز هم خلاف اولی است با توجه به اینکه آن هم مال خودم نیست، بلکه نقل است از آباء و اجداد، و آن هم در چاپ اول است و در چاپ دوم اراده کرده ام که همین خلاف اولی را هم بیرون کشم و چند نکته ضعیف دیگر که درشفاء الاسقام است، حذف می کنم ان شاء الله تا عوام و جهال در اشتباه نیفتند، چرا که حقیر دوست ندارم که هیچ عامی جاهلی از نوشته های من در امری نا مشروع و مشتبه شرعی در اشتباه بیفتد، اما من نیز انسان هستم و انسان هم از سهو و نسیان بری نیست، معصوم فقط کلام معصوم است دیگر هر کسی باشد کلام او امکان اشتباه دارد (یحفظنا الله و ایاکم). 

وَالله أعلَمُ وَ عِلمُهُ أتَمُ وَ أکْمَل مُحَمَّد عُمَر (غُفِرَ لَهُ)

19 صفر 1410ه . ق

(فتاوای منبع العلوم کوه ون، جلد اول، صفحه ی 56 تا 59)