ضرب المثل های معروف و مصداق آن در قرآن

ضرب المثل های معروف و مصداق آن در قرآن

هر چه کنی به خود کنی      گر همه خوب و بد کنی↪

إِنْ أَحْسَنتُمْ أَحْسَنتُمْ لِأَنفُسِکُمْ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا (اسراء/7)

 اگر احسان و خوبی کنید ،   به خودتان خوبی کرده اید و اگر بدی کنید ، به خود بدی کرده اید .

1- چو ایزد ببندد ز حکمت دری

به رحمت گشاید در دیگری  

مَا نَنسَخْ مِنْ آیَةٍ أَوْ نُنسِهَا نَأْتِ بِخَیْرٍ مِّنْهَا أَوْ مِثْلِهَا (بقره /106) هر آیه ای را که منسوخ کنیم یا آن را متروک سازیم ، بهتر از آن یا مثل آن را می آوریم .

2- واعظان کین جلوه بر محراب و منبر می کنند

چون به خلوت می روند آن کار دیگری می کنند

أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنسَوْنَ أَنفُسَکُمْ (بقره/44) 

آیا مردم را به خیر و نیکی سفارش می کنید و خودتان را فراموش می نمائید.

 3- مور همان به که نباشد پرش

ویا این مثل :

خدا خر را شناخت و شاخش نداد 

  و همچنین :

 آن دو شاخ گاو اگر خر داشتی یک شکم در آدمی نگذاشتی

وَلَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْا فِی الْأَرْضِ (شوری /27) 

اگر خداوند رزقش را برای بندگانش زیاد کند ، در زمین طغیان می کنند .

 4- جواب ابلهان خاموشی است

إِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَاماً (فرقان /63) 

هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب می سازند ، سلام می دهند .

 5- مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد       

وَأَن لَّیْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى (نجم /39) 

برای انسان جز آنچه که سعی کرده نخواهد بود .

 6-   یار بی پرده از در و دیوار

در تجلی است یا اولی الابصار

فَأَیْنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجْهُ اللّهِ إِنَّ اللّهَ وَاسِعٌ عَلِیمٌ (بقره /115) 

به هر طرف که روی بگردانید ، آنجا وجه الله است و روی به جانب خداست .

7- سحرخیز باش تا کامروا باشی

وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّکَ عَسَى أَن یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَاماً مَّحْمُوداً (اسراء /79) 

قسمتی از شب بیداری کن و نافله به جا بیاور تا خداوند تو را به مقام محمود برساند .

8-  چیست احسان ، را مکافات ای پسر ؟

 لطف و احسان و ثواب معتبر      

هَلْ جَزَاء الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ (الرحمن /60)

 آیا پاداش احسان ، چیزی غیر از احسان است ؟

 

9- اندر پس هر گریه ، دو صد خنده مهیاست .

إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً(شرح/6) 

با هر سختی ، آسانی است .

 

10-  گله از هیچ کس نباید کرد کز تن ماست آنچه بر تن ماست

وَمَا أَصَابَکُم مِّن مُّصِیبَةٍ فَبِمَا کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ(شوری /30) هر مصیبت و گرفتاری که برایتان پیش می آید به دست خودتان ایجاد شده است .

11-  با سیه دل چه سود گفتن وعظ

نرود میخ آهنین در سنگ      

أَأَنذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنذِرْهُمْ لاَ یُؤْمِنُونَ (بقره/6) آنها را انذار دهی یا ندهی (فائده ندارد و ) آنها ایمان نمی آورند.

 

12- شکر نعمت ، نعمتت افزون کند       کفر ، نعمت از کفت بیرون کند

    

لَئِن شَکَرْتُمْ لأَزِیدَنَّکُمْ وَلَئِن کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ(ابراهیم /7) اگر شکر کنید ، نعمتها را بر شما افزون می کنم و اگر کفران نعمت کنید عذاب من شدید است