حلم و بردباری و عفو و گذشت نبی رحمت
موضوع : حلم و بردباری و عفو و گذشت نبی رحمت
در میان مقامات، هیچ مقامی ارزشمند تر و در عین حال پیچیده تر از منصب رهبری جامعه نیست.
تا فردی دارای مجموعه ای از مکارم و سجایای انسانی و محاسن اخلاقی نباشد نمی تواند شایسته این مقام گردد، به عبارتی دیگر رهبر جامعه ی بشریت باید دارای مجموعه ای از خوبی های متفاوت باشد که در هر مناسبتی با روان شناسی و موقع شناسی کامل در هر فرصتی ابزار مناسب انرا بکار گیرد
نحمده و نصلی علی رسوله الکریم
بلـــــــغ العلی بکمــاله
کشف الدجی بجمالــه
حسنت جمیع خصاله
صـــلو عـــلیه و آلــه
در میان مقامات، هیچ مقامی ارزشمند تر و در عین حال پیچیده تر از منصب رهبری جامعه نیست. تا فردی دارای مجموعه ای از مکارم و سجایای انسانی و محاسن اخلاقی نباشد نمی تواند شایسته این مقام گردد، به عبارتی دیگر رهبر جامعه ی بشریت باید دارای مجموعه ای از خوبی های متفاوت باشد که در هر مناسبتی با روان شناسی و موقع شناسی کامل در هر فرصتی ابزار مناسب انرا بکار گیرد.
رهبری پیامبر گرامی اسلامی بخاطر جهانی بودن آن از یک طرف، و خاتم و آخرین پیام آور الهی بودن ایشان از طرفی دیگر، با دشواریهای فراوانی همراه بود، اقوامی که هدایت آنها را به عهده گرفته بود، از نظر فرهنگ وتمدن، آگاهی و بینش، اخلاق وانضباط در یک سطح نبودند، خود این اختلافات امواجی از مشکلات را در راه رهبری او پدید آورده بود.
خداوند به خاطر پیروزی بر این سختی ها او را با استعدادی بس فراوان که مظهر مجموعه ای مکارم انسانی بود، تربیت کرد.
خداوند متعال در قرآن کریم با زیباترین و کاملترین بیانات رسول اکرم صلی الله علیه و سلم را معرفی نموده و با عالی ترین صفات او را ستوده است.
شخصیت جامع و چندی بعدی پیامبر اسلام و کمال و عظمت معرفتی، اخلاقی و وجودی آن حضرت صلی الله علیه و سلم، قرآن مجسم و ناطق است که بعنوان نماد مطلق و تام «انسان کامل» در میان آدمیان حجت و الگویی ماندگار می باشد.
در قرآن برخی از سوره ها فقط در شان پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم نازل شده و برخی از سوره های دیگر هم به وجود مبارک آن حضرت تاویل شده است مثل سوره «یس» و سوره 47 قرآن هم به نام آن حضرت نام نهاده شد است و علاوه بر اینها چندین سوره قرآن کریم ناظر به شان و جایگاه عظیم و مرتبه رفیع آن حضرت در پیشگاه خداوند متعال است.
سوره های فتح، حجرات، نجم، قلم، مزمل، کوثر، انشراح، و ....
هر کدام از این سوره ها و آیات نورانی آن مالا مال از حرمت و لطفی است که خالق متعال برای این برترین بنده مقرّب خود قائل ست که در اینجا به بعضی از آنها اشاره می شود:
1- در همه جای قرآن اطاعت خدا و پیامبر اسلام در کنار هم مطرح و اطاعت از رسول خدا همان اطاعت خدا شمرده شده است:
«و اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و احذروا فان تولیتم فاعلموا انما علی رسولنا البلاغ المبین».
(مائده 92)
و در جایی دیگر می فرماید:
«و من یطع الرسول فقد اطاع الله»
(نساء 80)
2- استجابت خود را همراه پیامبر ذکر می کند
«یایها الذین امنوا استجیبوا لله و للرسول»
(انفال 24)
3- خداوند عزت را مخصوص ذات خود و پیامبر و مؤمنین می گرداند:
«و لله العزة و لرسوله و للؤمنین»
(منافقون 8)
4- نصرت خود را همراه پیامبر ذکر می کند: «و ینصرون الله و رسوله» (حشر 8)
صفات پیامبر در قرآن
پیامبر گرامی را نمی توان با الفاظ و سخنان ناقص انسانها توصیف و تعریف کرد چون او هرگز در این واژه ها نمی گنجد، پس بر ماست که لب فرو ببندیم و از زبان قرآن به توصیف آن حضرت بپردازیم.
اگر قرآن کریم مخاطبان خود را به تاسی و الگو پذیری از پیامبر فرا می خواند خود نیز خطوط روشنی را ترسیم کرده است و این توصیه ها و خطوط قرآن به پیامبر نشان می دهد که پیروان آن حضرت چه مسائلی ار در زندگی خود باید سرمشق خویش قرار دهند تا بتوانند به قله ی کمال انسانیت نزدیک شوند،
ما نیز از باب
«و لکم فی رسول الله اسوة حسنة»
جملاتی کوتاه در صفات حلم و بردباری، عفو گذشت نبی رحمت ذکر می کنیم. گذشت و بزرگ منشی خشونت و تند خویی و فقدان روح الغطاف و گذشت، رهبر یک جامعه را با مشکلات زیاد و سر انجام با شکست روبرو می سازد، ابراز رهبری، گشادگی روح و روان است.
پیامبر به تصریح قرآن از نظر نرمش و انعطاف، انجا که یک رهبر باید از خود گذشت و نرمش نشان دهد در حد اعلی و راس این شیوه اخلاقی بود، قرآن یکی از علل پیروزی پیامبر را عطوفت و مهربانی او می شمرد و می فرماید
«فبما رحمة من الله لنت لهم و لو کنت فضا غلیظ القلب لانفضوا من حولک فاعف عنهم واستغفر لهم و شاورهم فی الامر»
(آل عمران 159)
ترجمه: در پرتو رحمت الهی در برابر تندی آنها، نرم شدی واگر خشن و سنگدل بودی از اطراف تو پراکنده می شدند، از آنها در گذر و در باره آنان طلب آمرزش کن و در کارها با آنان مشورت بنما.
در جایی دیگر قرآن راه نفوذ در مردم و قیام به وظایف رهبری را چنین بیان می کند: «و لا تستوی الحسنة و لا السیئة إدفع بالتی هی احسن فاذا الذی بینک و بینه عداوة کانه ولی حمیم * و ما یلقها الا الذین صبروا و ما یلقها الا ذو حظ عظیم»
(فصلت 35- 34)
ترجمه: هر گز بدی و نیکی یکسان نیست، بدی را با نیکی دفع کن تا دشمن سر سخت، بسان دوستان گرم صمیمی شوند، به این شیوه اخلاقی افرادی نائل می شوند که دارای صبر و بردباری و بهره عظیمی داشته باشند علت تاثیر این شوه اخلاقی از این جهت که افراد بدکار در انتظار انتقام و کیفر اند، آنگاه بر خلاف انتظارشان بدی را با خوبی پاسخ شنیدند وجدان ملامت گر آنان بیدار شده و از درون آنان را به باد انتقاد و سرزنش می گیرد،
قران شیوه رفتار و اخلاق پیامبر را با مردم به خویش شایسته و آن را با لفظ عظیم توصیف می کند
«و انک لعلی خلق عظیم»
(قلم 4)
ترجمه: تو خلق و خویش بسیار پسندیده ای داری.
و از حضرت عایشه (رض) درخواست نمودند که اخلاق پیامبر گرامی را برای ما بیان کنید، او اظهار داشت آیا قران مجید را تلاوت نمی کنید: «ان خلق رسول الله صلی الله علیه وسلم کان القرآن»
(ابو داود- باب الصلاة فی اللیل)
ترجمه: قرآن نمونه عملی اخلاق ایشان است.
مراتب عطوفت و مهربانی رسول اکرم در فتح مکه به روشنی تجلی نمود، آنگاه که مردم مکه سالیان درازی او را اذیت کرده و نبردهای خونینی در ضد او به راه انداخته بودند، دست یافت رو به آن کرد و گفت: چه می گویید و چه در باره من می اندیشید؟ مردم اسیر و بهت زده به یاد جوانمردی، و بزرگواری و اخلاق پسندیده ایشان افتادند و گفتند:
«اخ کریم و ابن اخ کریم»
ترجمه شما برادر گرامی و فرزند یک برادر گرامی هستید،
ناگهان از بارگاه رسالت این اعلامیه صادر شد
«لا تثریب علیکم الیوم اذهبوا فانتم الطلقاء»
(فروغ جاویدان ص 517)
ترجمه: امروز، روز رحمت است همگی شما را عفو کردم.
آنکه بر اعدا در رحمت گشود
مکه را پیغــــــام لا تثریب داد
خوی زیبا و عطوفت انسان دوستی پیامبر پیوسته زبان زد جهانیان در طول قرون بوده و سراینده گان به مدح و ثنای او پرداختند و غالبا بر این شیوه اخلاقی ایشان تکیه کرده اند.
بوصیری در قصیده ای بر این شیوه اخلاقی اشاره می کند و می گوید: «بر تمام پیامبران از نظر آفرینش و خوی برتری یافت و هیچ کدام در دانش و کرم به او نمی رسند چه زیبا آفرینشی و چه زیبا اخلاقی است که با زیبایی آمیخته و تبسمی بر لب دارد».
(شرح البرده ص 118)
او با اخلاق زیبا و پسندیده خود تحقق بخش خطاب قرآنی است که به ایشان دستور می دهند:
«واخفض جناحک لمن اتبعک من المؤمنین * فان عصوک فقل انی بری مما تعملون»
(شعراء 215- 214)
ترجمه: بار الها رحمت خود را بر مومنان فرود آورده و اگر کافران به مخالفت تو برخاستند بگو من از کارهای شما بیزارم.
خداوند در اغاز بعثت پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم را از مسؤولیت سنگینی که بر عهده گرفته است اگاه ساخت و فرمودند :
«انا سنلقی علیک قولا ثقیلا» (مزمل 5)
ما گفتار سنگین را به شما وحی می کنیم.
این قول سنگین رسالت جهانی ایشان است که ادای آن بر او و عمل به آن نیز بر رهروانش سنگین می باشد.
انجام چنین رسالت خطیری بدون یک روح مقاوم و شکیبا و بردبار، امکان پذیر نیست از این جهت در آیات متعددی ایشان را به صبر و شکیبایی دعوت می نماید که به برخی از آنها اشاره می کنیم.
در آغاز نزول وحی خداوند پیامبر رامورد خطاب قرار می دهد و می فرماید
«و لربک فاصبر»
(مدثر7)
ترجمه: برای خداوند در طریق ابلاغ رسالت بردبار باشد.
و در جای دیگر قرآن صبر و استقامت پیامبر صلی الله علیه و سلم را یاد آور شده و می فرماید:
«فاصبر کما صبر او العظم من الرسل»
(احقاف 35)
ترجمه: بسان پیامبران اولو العظم صبر بنما.
«فاستقم کما امرت و من تاب معک»
(هود 112)
ترجمه: همانگونه که فرمان یافته ای صبر کن.
سراسر زندگی پیامبر صلی الله علیه و سلم با مشکلات همراه بود و آزارها و اذیت های فراوانی نسبت به او روا می داشتند.
ایشان را سنگباران کرده و یاران او را شکنجه و به خودش دشنام و ناسزا گفتند. اما در مقابل این مشکلات صبور بود و حلم و بردباری را پیشه کرد و این باعث شد که دینش جهانی گردد.
ما اندکی از آن را بطور نمونه تقدیم می داریم:
حضرت انس بن مالک روایت می کند من با رسول الله راه می رفتم، ان حضرت لباس نجرانی که کناره هایش خشن بود بر تن داشتند.
در همین حال یک عرب بدوی جلو آن حضرت صلی الله علیه وسلم را گرفت و ردای او را بزور کشید بطوری که من اثر کناره چادر را بر گردن حضرت صلی الله علیه وسلم مشاهده کردم،
سپس گفت: ای «محمد» دستور بده از مال خدا که نزد شماست به من بدهند.
رسول اکرم صلی الله علیه وسلم به سوی وی ملتفت شد و تبسم فرمود، سپس دستور داد به او چیزی داده شود.
(رواه البخاری فی کتاب الجهاد و رواه الامام احمد فی مسند ج 3 ص 153)
حضرت انس می گوید: هشتاد نفر از اهالی مکه از بالای کوه «التنعیم» به منظور اغفال و سوء قصد به رسول الله صلی الله علیه وسلم پایین آمدند، حضرت همگی را دستگیر کرد، اما زنده گذاشت. (رواه المسلم فی کتاب الجهاد و السیر باب قول الله تعالی هو الذی کف ایدیهم عنکم)
رسول اکرم(ص) دارای چنان صفات بارزی بودند که دوست و دشمن همه نا چار به اقرار بدان بودند.
پروفسور راما کریشا می نویسد: «شخصیت محمد را از همه جوانب و ابعادش نمی توان بررسی کرد ولی سعی می کنیم در حد توان خود صحنه های زیبایی از گوشه های مختلف زندگیش را به تصویر بکشیم. محمد نبی را می بینم که در عین حال جنگجو و مبارز است،
محمد مرد عمل،
محمد مرد سیاست،
محمد حلیم و بردبار،
محمد مصلح،
محمد پناهگاه یتیمان
و حمایت کننده بردگان،
محمد آزاد کننده زنان.
این همه موقعیت های شگفت انگیز زندگی وی که با روشهای مختلف مراحل زندگی انسانیت را تحت تاثیر خود قرار داده سزاوار است که او را پهلوان بنامیم».
(کتاب محمد النبی)
وظیفه مسلمانان
روز سه شنبه 1426/8/26 یکی از مجلات دانمارکی دوازده کاریکاتور از رسول اکرم منتشر کرد.
«تکاد السموت یتفطرن منه و تنشق الارض و تخر الجبال هدا»
(مریم 90)
ترجمه: نزدیک است که آسمان ها از این سخن بشکافند و زمین پاره شود و کوهها بیفتند و پاره پاره شوند.
ای مسلمانان!
ای احکام مسلمین
و رجل سیاسی!
ای طلاب علوم دینی!
ای علماء امت!
ای دانشجویان!
ای دانش آموزان مسلمان
و ای جوانان به خود بیایید و بنگرید که این انسانهای پست و ابناء خنازیر به چه شخصیت عظیمی توهین کرده اند.
کسی که فخر موجودات،
امام انبیاء
و پیشوای رستگاران
و رحمت عالمیان است.
دیگر چه لذتی باقی می ماند وقتی که به مقام مقدس رسول الله صلی الله علیه وسلم توهین شود و کسی نباشد که از حریم آن حضرت دفاع کند.
قسم به ذاتی که حضرت محمد صلی الله علیه وسلم را شرف داد که اگر از بیان حق و دفاع از رسول الله صلی الله علیه وسلم و بیان کردن صفات ایشان دریغ کردیم، زیر خاک بودن با ایمان از زندگی بهتر استآنکه.
آنکه مهتاب از سر انگشت دو نیم رحمت او عـــام و اخلاقش عظیم
از مـقـــام او اگــــردورایـســـتی از میان مـــعشر مـــــا نـــیســــتی
